Trương Phi là ai? Tiểu sử Trương Phi 

Trương Phi là ai? Trương Phi (165-221), còn được biết đến với tên gọi Ích Đức (益德). Tam Quốc Chi ghi là Dực Đức (翼德). Ông là một danh tướng nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc thời Tam Quốc, thuộc nhà Thục Hán.
Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của tác giả La Quán Trung, Trương Phi là một nhân vật quan trọng, đồng đạo và kết bái huynh đệ với Lưu Bị và Quan Vũ tại vườn đào. Trương Phi là em út trong ba người này.
Ông sinh ra trong một gia đình giàu có và làm nghề bán rượu. Trương Phi có thân hình to lớn và dung mạo oai phong. Ông không chỉ giỏi võ nghệ mà còn có học vấn rộng, văn võ song toàn. Ông cũng là một người viết chữ đẹp và có năng khiếu hội họa, đặc biệt trong việc vẽ tranh mỹ nhân.
Lịch sử cũng ghi chép rằng Trương Phi là một nhà thư pháp giỏi, một vị tướng quân có kiến thức văn hóa và võ thuật toàn diện. 
Nhà thơ Ngô Trấn đời nhà Nguyên đã viết bài thơ “Trương Dực Đức từ”, trong đó có những câu như: “Văn võ thú tuy biệt, cổ nhân thường hữu dư, hoành mâu tư uyển lực, Do Tượng khủng nan như” (Văn và võ là hai điều khác biệt, nhưng người xưa (Trương Phi) giỏi cả hai. 
Trong tác phẩm “Đan Diên Tổng Lục” thời nhà Minh, được ghi lại rằng: “Ở Phù Lăng, Trương Phi sử dụng binh khí để khắc chữ. Văn tự của ông vô cùng tinh tế, nét vẽ như bay lượn.” Về tính cách, Tam Quốc Chí và một số tư liệu chính sử ghi lại rằng Trương Phi “thô lỗ trong những chuyện nhỏ, nhưng lại tinh tế trong những việc lớn, có sự sáng tạo và mưu lược hơn người”.
Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Trương Phi được mô tả với những đặc điểm ước lệ như: “Tiếng vang như sấm, chạy nhanh như ngựa, râu cọp hàm én, đầu beo mắt lồi, lấy thủ cấp tướng giặc trong muôn quân như lấy đồ trong túi…”
Tuy vậy, do ảnh hưởng lớn của cuốn tiểu thuyết này, người đời sau thường hình dung Trương Phi có khuôn mặt dữ tợn và râu rậm (mặc dù sử sách không ghi chép về ngoại hình của ông).
Cuộc đời Trương Phi
Khi còn trẻ, Trương Phi đã gặp gỡ, kết giao với Lưu Bị và Quan Vũ. Ba người trở nên thân thiết, xem nhau như anh em cùng nhà. Trong cuốn Tam Quốc Chí, truyện về Trương Phi nói: “Quan Vũ lớn hơn Phi mấy tuổi, Phi nhận làm anh trai”.
Vào năm 184, khi Lưu Bị khởi binh để giúp nhà Hán chống lại cuộc nổi dậy của Khăn Vàng, Trương Phi và Quan Vũ cùng đồng lòng giúp sức. Nhờ những đóng góp của họ, Lưu Bị được phong làm Huyện úy An Hỷ. Tuy nhiên, sau một thời gian, Lưu Bị từ chức Huyện úy sau khi đánh viên Đốc Bưu của triều đình đến hạch sách, Trương Phi cũng rời bỏ chức vụ này theo Lưu Bị.
Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa, người đánh viên Đốc Bưu được mô tả là Trương Phi khi ông tức giận. Tuy nhiên, thực tế, Lưu Bị đã làm công việc này trước và từ bỏ chức vụ quan. Trương Phi tiếp tục theo Lưu Bị làm Phó huyện trưởng ở huyện Hạ Mật theo đề cử của Vô Kỳ Nghị, sau đó làm Huyện úy Cao Đường.

Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả trận đánh này: Trương Phi sai một người tung tin rằng ông đã say rượu và để hình người nộm để đánh lừa Trương Cáp và tấn công trại của ông. Trương Phi đánh bại Trương Cáp và đặt một tấm bia trên sườn núi Đãng Cừ. Ông viết trên bia lời khen tưởng rất hùng tráng: “Tướng quân nhà Hán là Phi, suất lãnh một vạn tinh binh, đã đại phá đầu sỏ của kẻ thù Trương Cáp tại Đãng Cừ, dừng ngựa dựng bia”..
Giao chiến với Tào Hồng
Tháng 11 năm 217, Lưu Bị đã sai Trương Phi và Mã Siêu để đóng đồn tại Cố Sơn. Tào Tháo sau khi nghe tin này đã sai Tào Hồng và Tào Hưu ra để đối địch.
Quân Tào tiến công vào Hạ Bi để tấn công Ngô Lan. Trương Phi đã phát tán tin rằng quân Thục đang lên kế hoạch vây bọc và chặn đường trở về của quân Tào. Tào Hưu đã khuyên Tào Hồng tập trung vào việc đánh Ngô Lan. Lắng nghe ý kiến,Tào Hồng đã đánh bại Ngô Lan, và các phó tướng của Ngô Lan như Lôi Đồng và Nhâm Quỳ đã hy sinh trong trận đánh. Trương Phi muốn đưa quân đến hỗ trợ, nhưng quân Tào Hồng đã đóng quân tại Vũ Đô với quân số đông, làm cho quân Thục không thể tiến lên.
Tháng 3 năm 218, quân Trương Phi không thể vượt qua hệ thống phòng thủ của quân Ngụy và buộc phải rút quân khỏi chiến dịch. Ngô Lan đã trốn vào vùng của bộ lạc người Chi và bị họ giết.
Năm 219, sau khi Lưu Bị chiếm được Hán Trung, ông tự xưng là Hán Trung vương và bổ nhiệm Trương Phi làm Hữu tướng quân.
Trương Phi bị ám sát
Trương Phi là ai? Trương Phi chết như thế nào? Năm 221, Lưu Bị lên ngôi hoàng đế và Trương Phi được phong làm Xa kỵ tướng quân kiêm Tư Lệ hiệu úy, Tây Hương hầu. Lưu Bị khởi binh để đánh Đông Ngô để báo thù cho Quan Vũ và sai Trương Phi cầm quân bản bộ từ Lãng Trung đến Giang Châu để hội binh với Lưu Bị.
Quan Vũ giỏi trong việc đối xử với những người trung thành và tôn trọng các sĩ tốt, nhưng lại tỏ ra kiêu ngạo với những quan to và quý tộc. Trương Phi tỏ ra tôn kính đối với những người quân tử mà không khoan dung với những kẻ nhỏ nhen. Lưu Bị thường khuyên Trương Phi rằng: “Khanh dùng hình phạt quá mức, lại hay đánh đập người dưới, xử phạt xong mà vẫn giữ bên mình, ấy là chuốc lấy tai vạ vậy.”
Tuy nhiên, Trương Phi không chịu thay đổi. Trong lúc chuẩn bị tấn công Đông Ngô, Trương Phi bị hai sĩ quan cấp dưới của mình là Trương Đạt và Phạm Cương ám sát. Họ chặt đầu của Trương Phi và theo dòng sông trốn sang Ngô để xin sự giúp đỡ từ Tôn Quyền. Khi Lưu Bị nghe tin về biến cố này từ trại quân của Trương Phi, ông lẩm bẩm: “Ôi! Phi hỏng rồi.”
Tam Quốc diễn nghĩa kể rằng nguyên nhân về cái chết Trương Phi do ông đã bắt quân lính của mình phải gấp rút may áo giáp trắng để tổ chức tang lễ cho Quan Vũ trong một thời gian ngắn. Ông đã cho đánh đập hai sĩ quan Trương Đạt và Phạm Cương khi họ phản kháng và kêu khó hoàn thành nhiệm vụ.
Lưu Bị truy tặng danh hiệu cho Trương Phi là Hoàn Hầu. Vì vậy, sau này Trương Phi còn được gọi là Trương Hoàn Hầu.
Trương Phi ngủ mở mắt
Trong hồi thứ 81 của Tam Quốc Diễn Nghĩa, Lưu Bị đã lệnh cho Trương Phi dẫn binh tiến công Đông Ngô để hỗ trợ Quan Vũ. Trong cuộc chiến đó, Trương Phi được đi kèm bởi hai phụ tá là Trương Đạt và Phạm Cương.

Với tính tình nóng nảy, Trương Phi áp đặt áp lực lên cả hai người này, yêu cầu họ tìm ra một kế hoạch chiến lược để giành chiến thắng trong vòng 3 ngày, nếu không sẽ bị trừng phạt theo quân pháp. Trương Đạt và Phạm Cương cầu khẩn chủ tướng Trương Phi cho thêm thời gian để tìm ra giải pháp. Tuy nhiên, Trương Phi không chỉ từ chối mà còn trừng phạt cả hai người bằng hàng chục roi, đồng thời đe dọa rằng nếu không giành chiến thắng, họ sẽ bị chém đầu như một lời răn đe cho binh sĩ.
Vào đêm đó, khi Trương Phi đã uống rượu cùng các thượng tướng khác đến mức say mèm và trở về trại lính để nằm ngủ, Trương Đạt và Phạm Cương quyết định thực hiện âm mưu ám sát chủ tướng một cách bí mật. Khi họ tiến gần giường Trương Phi, họ nhận thấy rằng ông vẫn mở mắt và nhìn chằm chằm, gây hoảng sợ vì nghĩ rằng chủ tướng vẫn tỉnh táo. Chỉ khi nghe tiếng ngáy rên đều đều, họ mới tin rằng Trương Phi đã ngủ, và sau đó thực hiện hành động ám sát và đem đầu ông đến Tôn Quyền.
Một số người cho rằng việc Trương Phi ngủ mà vẫn mở mắt được miêu tả như vậy là một cách miêu tả trực quan để thể hiện sự oai phong, uy nghiêm của nhân vật. Tuy nhiên, thực tế, trạng thái ngủ mà vẫn mở mắt là có thật. Việc Trương Phi bị như vậy có thể là do ông mắc phải một căn bệnh hoặc có vấn đề về sức khỏe.
Qua bài viết là những thông tin hé lộ về Trương Phi là ai? Cuộc đời, sự nghiệp và những chiến tích về ông. Có thể thấy, nhân vật Trương Phi là một người đa mưu túc trí, để lại nhiều chiến tích lừng lẫy cả thời Tam Quốc.