Các vị Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa qua các Triều đại Việt Nam

14. KHOA TÂN SỬU- HỒNG ĐỨC 12 (1481) LÊ THÁNH TÔNG

A. TRẠNG NGUYÊN PHẠM ĐÔN LỄ (1455 - ?)
Nguyên quán làng Hải Triều, huyện Ngự Thiên. Nay thuộc xã Phạm Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Trú quán xã Thanh Nhàn, huyện Kim Hoa. Nay thuộc huyện Sóc Sơn Hà Nội. Chú của Phạm Nguyên Chấn.
Năm 27 tuổi, đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ nhất danh (Trạng nguyên) khoa Tân Sửu”, niên hiệu Hồng Đức 12 (1481) đời Lê Thánh Tông. Từ thi Hương đến thi Đình đều đỗ đầu.
Sau khi thi đỗ được bổ dụng chức Hàn lâm Thừa chỉ ở viện Hàn lâm sau thăng đến Tả thị lang hàm Thượng thư.
Năm Hồng Đức 15 (1481) dẫn đầu đoàn sứ bộ sang nhà Minh, nhờ ứng đáp được người Minh khâm phục. Trong thời đi sứ ông đã để tâm quan sát cách thức dệt chiếu ở Trung Quốc, khi về nước xin vua cho mở mang nghề dệt chiếu ở quê, được nhân dân yêu mến gọi là Trạng Chiếu. Khi mất được cả huyện suy tôn là Phúc thần.
B. BẢNG NHÃN LƯU HƯNG HIẾU (1456- ?)
Người xã Lương Hà, huyện Vĩnh Linh. Nay thuộc huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá.
Năm 26 tuổi, đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ nhị danh (Bảng nhãn) khoa Tân Sửu, niên hiệu Hồng Đức 12 (1481) đời Lê Thánh Tông. Ông từng được cử đi sứ. Làm quan đến chức Thượng thư kiêm Đông các đại học sĩ, Chưởng Hàn lâm viện sự. Tác phẩm hiện còn 9 bài thơ chép trong Toàn Việt thi lục.
C. THÁM HOA NGUYỄN DOÃN ĐỊCH
Nguyên quán Cảo Dương. Nay là thôn Tảo Dương, xã Hồng Dương, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây. Trú quán xã Canh Hoạch. Nay là thôn Canh Hoạch, xã Dân Hoà cùng huyện. Ông nội Nguyễn Thiến. Đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ tam danh (Thám hoa) khoa Tân Sửu, niên hiệu Hồng Đức 12 (1481) đời Lê Thánh Tông.
Làm quan đến chức Hữu thị lang,
Khoa thi này (1481) lấy đỗ 40 Tiến sĩ.

15. KHOA GIÁP THÌN- HỒNG ĐỨC 15 (1484) LÊ THÁNH TÔNG

A . TRẠNG NGUYÊN NGUYỄN QUANG BẬT (1464 - ?)
Người xã Bình Ngô, huyện Gia Định. Nay là thôn Bình Ngô, xã An Bình, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Năm 21 tuổi, đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ nhất danh (Trạng nguyên) khoa Giáp Thìn, niên hiệu Hồng Đức 15 (1484) đời Lê Thánh Tông.
Làm quan đến chức Đô ngự sử. Ông cùng Đàm Văn Lễ vâng di chiếu của Vua lập Túc Tông lên ngôi. Vì thế về sau bị vua Lê Uy Mục ghét biếm chức đầy đi Quảng Nam, đến sông Chân Phúc bức tử, thọ 48 tuổi. Khi Tương Đực lên ngôi, truy phong để nêu gương trung nghĩa. Tác phẩm hiện còn 9 bài thơ chép trong Toàn Việt thi lục.
Theo sách Bắc Ninh địa dư chí của Đỗ Trọng Vĩ:
Khi ông bị dẫn đi đầy, qua cửa biển tự thương mình vô tội, ném đá xuống biển thề rằng: “Từ nay con cháu ta nếu còn thi ở triều này thì sẽ như hòn đá này". Ông ngâm một bài thơ tuyệt mệnh rồi nhảy xuống biển tự tử.
Bài thơ như sau:
Trời, trời xanh, nước nước xanh, Ai đem người ngọc đến Nam Ninh, Nào chàng Liễu Nghị đi đâu tá? Sao chẳng đưa thư đến Động Đình?
Về sau con cháu kiêng lời thề của ông, đổi họ Nguyễn thành họ Đỗ sang ở làng Đại Mão, huyện Siêu Loại (Thuận Thành- Bắc Ninh). Họ Đỗ bây giờ là dòng dõi của ông.
B. BẢNG NHÃN NGUYỄN GIÁC (1455 - ?)
Người xã Thắng Lãm, huyện Thanh Oai. Nay thuộc xã Phú Lương, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây.
Năm 30 tuổi, đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ nhị danh (Bảng nhãn) khoa Giáp Thìn niên hiệu Hồng Đức 15 (1484) đời Lê Thánh Tông. Làm quan đến chức Hình bộ Tả thị lang.
(1) Khoa thi này (1484) lấy đỗ 44 Tiến sĩ
C. THÁM HOA MAI DUY TINH (1460-?)
Người xã Tây Mỗ, huyện Nga Sơn. Nay thuộc huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá.
Đỗ Đệ nhất giáp tiến sĩ cập đệ đệ tam danh (Thám hoa) khoa Giáp Thìn, niên hiệu Hồng Đức 15 (1484) đời Lê Thánh Tông.
Làm quan đến chức Lại bộ thị lang.